Gunstige Wind, de slag op de Zuiderzee

Vanaf 9 juni is in Waterlandsmuseum de Speeltoren de installatie “Gunstige Wind” te zien, een werk van zes kunstenaars van de Waterlandse Kunstkring: Anja Teunisse, Anneke Mulder, Ashti Schuit, Carolien Broersen, Marian van Ewijk en Philine van der Vegte. De installatie gaat over de invloed van de veranderlijke wind tijdens de Slag om de Zuiderzee. In een zaal vol mobiles met dansende zeilen omringd door een geschilderd panorama van de kust van de Zuiderzee worden de sfeer en het drama van deze beroemde zeeslag opgeroepen. Het gaat ook over de vraag wat de invloed is van zoiets banaals als het weer op het menselijk gedrag en in het vervolg daarvan op historische gebeurtenissen.

 

De installatie is geïnspireerd op de Slag om de Zuiderzee, een historische gebeurtenis die in 1573 plaatsvond en dit jaar - 450 jaar later - uitgebreid wordt herdacht en gevierd in Monnickendam. De strijd ging tussen de vloot van de Hollandse Watergeuzen en een Spaansgezinde vloot. Doorslaggevend voor de zege van de Hollanders bleek wind uit de goede richting. De geuzen moesten nadat ze met hun zeilschepen aan lager wal waren geraakt bij Nek aan de West-Friese kunst vier dagen wachten op gunstiger wind, “ghevoechlijcker wint” zoals we in historische documenten kunnen lezen.

 

Als je de tentoonstellingszaal binnenkomt, stap je midden in de slag en kun je tussen de bewegende zeilen door lopen. De installatie zal de bezoeker inspireren om de kracht en schoonheid van wind en water te waarderen en na te denken over de manier waarop die onze omgeving en onze geschiedenis hebben gevormd. In de vaste opstelling naast de tentoonstellingszaal zijn enkele waardevolle historische objecten te bewonderen die met de Slag om de Zuiderzee te maken hebben.

 

De tentoonstelling loopt t/m zondag 22 oktober in Waterlandsmuseum de Speeltoren, Noordeinde 1, Monnickendam en is open van dinsdag t/m zondag van 13 tot 17 uur. Waterlandsmuseum de Speeltoren maakt het culturele erfgoed uit het verleden en heden op toegankelijke en verrassende wijze zichtbaar door vaste presentaties en wisselende tentoonstellingen.

De Wind van 1573, geschreven en op de opening voorgedragen door Marten Horjus

Wie heeft ooit de wind gezien?
En toch leef ik ervan.
Wind is luchtig,
is bewegen.
Wind is leven,
Geen wind, geen leven.

Rugwind, meewind,
Tegen de kopwind
Dan kan je maar beter voor anker,
Voor Pampus liggen.

Bossu aan de ene kant
en wij aan de andere.
Tijd om elkaar te beloeren.

Wij krijgen tijd ons met schepen te versterken.
Hij krijgt tijd om Waterland te bewerken.
Kerken
en boerderijen branden.
De wind blaast
de rook in ons gezicht.
Smoke on the water,
Fire on the land.

Woedend, razend
Woorden van wind
zijn we.












De wind krimpt
Op 5 oktober.
Of ruimt-ie juist?
De wind jaagt water op
en over Pampus
vaart Bossu.

 

Kruit en rook en krakende schepen,
dwars door elkaar.
Hun kanonnen groter
En de wind te woest
om te enteren.

Wegwezen, dus,
voor de wind uit
naar het noorden,
Bij Hoorn de Nek in ondiep water
Daar durven ze niet te komen

Hun Inquisitie
Zou vast kunnen lopen!
Hun Heilige Geest
Aan lagerwal!

Wij echter liggen in onze ‘Eendracht’
En loeren terug zoals zij ons beloeren,
Dagenlang.

Wind, wind,
Waar ben je?
Krimp je, ruim je?
Wat doet het ertoe.
We kunnen zeilen.


11 oktober, ruime wind,
Een mooi enter windje.
Laat de bloedvlag wapperen.
Ook al is Oranje ertegen.
Hij voelt ons windje niet
Ver weg in ballingschap.

 

De Inquisitie,
Bossu ging net aan tafel!
Raasdonders met hete bliksem;
Hij zal de wind van voren krijgen.

We enteren,
Mijn God, wat een ellende,
Wat een bloed
Kost het om vrij te worden.

Jan Haring kaapt de Spaanse vlag
En hangt een geuzenvlag ervoor in de plaats.
Hij betaalt met zijn leven.

De Heilige Geest en haar trawanten
Raken in verwarring.
Ze kiezen het hazewind pad.
De Geest waait waarheen hij wil.

Voor het windje nu
Naar huis,
net als Alva trouwens,
naar moeder de vrouw.

En morgen weer een nieuwe wind.
We gaan het zien.
Of niet?
De wind kan je niet zien.